Engellilik, toplumdaki hemen herkesi etkileyen, çok boyutlu, karmaşık, hassas, duygusal bir olgudur. Toplumumuzdaki insanların bir kısmı engelli, diğerleri de engelli adayıdır.
Her insan hayatının bir döneminde geçici veya kalıcı engellilik durumu yaşamakta, ya da ailesinde, çevresinde engelli birey bulunmaktadır. Ayrıca yaşlanmayla birlikte vücudumuzdaki bir çok organımızda işlev bozukluğu ve fonksiyon kayıpları yaşandığı bilinen gerçeklerdir. Bu açılardan bakıldığında hemen her insanın engelli bir bireyle doğrudan ya da dolaylı olarak teması bulunduğu söylenebilir. Günümüzde, gelişmiş ülkelerde hayat standartlarını yükseltmeye yönelik birçok düzenleme yapılmış olsa da, engelli bireyler eğitim, sağlık, istihdam, toplumsal yaşama katılım vb. konularda birçok güçlükler bulunmaktadır. Bu bağlamda ülkemizde de son yıllarda önemli adımlar atılmış, engelli bireylere bir çok pozitif ayrımcılık yapılmış, bir çok haklar sağlanmıştır ki bunlardan başlıcalar şunlardır;
“Engelli Aylığı , Muhtaç Aylığı, Evde Bakım Aylığı, Vergi İndirimleri ve Muafiyetleri
Gelir Vergisinde Engelli İndirimi,Araç Alımında ÖTV Muafiyeti
Özel Araç ve Gereçlerde KDV Muafiyeti ,Motorlu Taşıtlarda MTV Muafiyeti
Konutlarda Emlak Vergisi Muafiyeti, İthal Edilen Araç ve Gereçlerde Gümrük Vergisi Muafiyeti, Belediye otobüslerinde ücretsiz ulaşım,Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıflarının engellilere özel engellerine yönelik ücretsiz tekerlekli sandalye, protez, konuşma ve işitme cihazı verilmesi, gıda, barınma ve nakdi yardımlar, TCDD engelli kişilere tüm hatlarda, yüksek hızlı trenler de dahil, ücretsiz ulaşım hakkı ,Kredi Yurtlar Kurumunun burs ve yurt başvurularında engellilere öncelik ,Devlet Tiyatroları oyunlarının ücretsiz izlenebilmesi, Müze ve ören yerlerine ,milli parklar, tabiatı koruma alanları ve tabiat parklarına ücretsiz girişler, Türk Hava Yolları tarafından tüm iç hat uçuşlarındaki %20, dış hat uçuş ücretlerinde %25 indirim uygulanmaktadır,Engelli bireylere özel yapılan “E-KPSS” ile Devlet Personel Başkanlığı tarafından kamuya engelli memur alımları yapılmaktadır, Ayrıca bazı özel kurumlarca üretilen hizmet ve ürünlerde de engellilere yönelik muhtelif ayrıcalıklar sağlanmaktadır.“
Engellilerin sosyal ve çalışma hayatındaki zorlukları, engelli bireylere pozitif ayrımcılığın gerekliliği hepimizin malumudur. Bu bağlamda ülkemizde engellilerin istihdamına yönelik , “E-KPSS” devreye sokulmuş, eğitim durumları ve bu mezkur sınav sonuçlarına göre engelliler, bir çok kamu kurumuna memur olarak atamaları yapılmaya başlamıştır.
2/1/2014 tarih ve 2014/5780 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla yürürlüğe konulan “Engelli Kamu Personel Seçme Sınavı ve Engellilerin Devlet Memurluğuna Alınmaları Hakkında Yönetmelik” hükümleri çerçevesinde, Milli Eğitim Bakanlığı da “görevini devamlı yapmasına engel olabilecek akıl hastalığı bulunanlar hariç olmak üzere” ilk ve ortaöğretim kurumlarımıza EKPS sınavı sonuçlarına göre, engelli öğretmen atamaları yapmaktadır.
Milli Eğitim Bakanlığı Öğretmen atama ve yer değiştirme yönetmeliğinin 10.maddesine göre;
“Engellilerin ataması
MADDE 10 – (1) Görevini devamlı yapmasına engel olabilecek akıl hastalığı bulunanlar hariç olmak üzere, engellilerin öğretmenliğe atamaları, 2/1/2014 tarihli ve 2014/5780 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla yürürlüğe konulan Engelli Kamu Personel Seçme Sınavı ve Engellilerin Devlet Memurluğuna Alınmaları Hakkında Yönetmelik hükümleri çerçevesinde yapılır.
(2) Bu madde kapsamında öğretmenliğe atanacakların; öğrenim durumu yönünden mezuniyetinin atanacağı alan öğretmenliğine uygun olması ve eğitim fakülteleri dışındaki yükseköğretim kurumlarından mezun olanların Bakanlıkça uygun görülen pedagojik formasyon eğitimi programını başarıyla tamamlanmış olması, yurt dışındaki yükseköğretim kurumlarından mezun olanların ise yükseköğrenimlerinin ve pedagojik formasyon belgelerinin yurt içindeki yükseköğretim kurumlarına veya programlarına denkliğinin yapılmış olması gerekir.
(3) Engelli adayların, 30/3/2013 tarihli ve 28603 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Özürlülük Ölçütü, Sınıflandırması ve Özürlülere Verilecek Sağlık Kurulu Raporları Hakkında Yönetmelikte belirtilen sağlık kurumlarından rapor almaları ve engellilik durumlarının başvurdukları alan itibarıyla öğretmenlik yapmaya elverişli olması gerekir.
(4) Bakanlığa atama izni verilen kadro sayısı ile sınırlı olmak üzere, illere ve alanlara göre atama yapılacak engelli öğretmen sayıları, ihtiyaç ve kadro durumu göz önünde bulundurularak Bakanlıkça belirlenir.” (Resmi Gazete Tarihi: 17.04.2015 Resmi Gazete Sayısı: 29329)
Yönetmeliğin mezkûr maddesi gereği sadece “görevini devamlı yapmasına engel olabilecek akıl hastalığı bulunanlar hariç” diğer engellilerin öğretmen olabilecekleri ifade edilmiştir.
OECD-AB ve Türkiye verilerine göre, dünya nüfusunun yaklaşık %15’i engelli bireylerden oluşuyor. Engelli bireylerin hayatlarını kolaylaştırmak için, devlet ve toplum olarak hepimize düşen görevler var. Engellilerin kamudaki istihdamlarında, engel durumlarına uygun, başarılı olabilecekleri mesleklere atanmaları hem onları hem de hizmet verdikleri toplumu mutlu edecektir. Özellikle son zamanlarda yapılan düzenlemelerle engelli bireylerimize birçok ayrıcalık ve imkân tanınmıştır. İmkânlar geliştikçe engelli bireylere devletimizce yapılacak pozitif ayrımcılık da artacaktır, artmalıdır. Kamu ya da özel sektörde engelli istihdamı genişleyecek, engelli hakları artırılacaktır. Ancak, engelli bireylerin kamudaki istihdamlarında, engel durumunun, mesleğin icrasında sorun teşkil etmemesine azami özen gösterilmelidir. Örneğin bir Polisin, bir Subayın, bir İtfaiyecinin bedensel engelli olması kabul edilebilir bir durum değildir. Her gün binlerce öğrencinin huzuruna çıkan, dersini anlatırken sınıf disiplinini de sağlama görevi bulunan, derslerde ve nöbetlerde öğrenciyi izleme, takip etme, sınavları yapma, okuma, değerlendirme görevi bulunan öğretmenlerin en azından belli alanlardaki engelleri, işlerini yapmada oldukça sıkıntı yaşatabilir. Konuşma (kekemelik), görme ve işitme engelleri bunların başında gelmektedir. Eğitim uzmanı, Sağlıkçı ve Psikologlardan oluşturulacak komisyonca konunun tekrar ele alınması, öğretmenlerin görev tanımları da göz önünde bulundurularak, hangi engellere, hangi oranlarda sahip engelli bireylerin öğretmen olarak atanabileceklerinin değerlendirilmesi faydalı olacaktır. Öğretmen olarak atanması uygun görülmeyen engelli bireyler mağdur edilmemeli, engellerine uygun kamudaki diğer alanlara memur olarak atanmalıdırlar.
