Sağlık Bakanlığı, M çiçeğine (MPox) karşı yapılması gerekenler, izolasyon ve izlenme sürecine ilişkin 2022'de yayınladığı rehberi güncelledi.
Halk Sağlığı Genel Müdürlüğünün internet sitesindeki rehberde, virüs ve hastalığın adı, hastalık hakkında genel bilgiler, hastalığın bulaşma yolları, belirtileri, tanısı, tedavisi, aşısı, vaka temaslısının izolasyonu ve izlenmesi gibi bilgiler yer aldı.
Rehberde, M çiçeği hastalığının, ateş, halsizlik, yorgunluk, baş ağrısı, kızarıklık ve şişmiş lenf düğümleriyle kendini gösterdiği, bir dizi tıbbi komplikasyona neden olabileceği ifade edildi.
Semptomları genellikle 2-4 hafta süren ve kendi kendini sınırlayan M çiçeğinin ağır vakalara da yol açabildiğine dikkatin çekildiği rehberde, M çiçeği döküntülerinin, çiçek hastalığının döküntülerine benzediği kaydedildi.
M çiçeğinin, çiçek hastalığından daha az bulaşıcı ve daha hafif seyirli bir tabloya neden olduğu belirtilen rehberde, çiçek hastalığına karşı kullanılan aşıların, M çiçeğine karşı da belirli oranda koruma sağladığı, çiçek hastalığının tedavisi için geliştirilen antiviral ajanların, M çiçeği tedavisi için de kullanıldığı aktarıldı.
- Ateş ve yoğun baş ağrısıyla kendini gösteriyor
M çiçeğinin kuluçka süresinin, riskli temastan semptomların başlangıcına kadar olan süre, genellikle 6-14 gün olduğu ancak sürenin 1-21 gün arasında değişebileceği ifade edilen rehberde, "Hayvan ısırığı veya tırmalaması öyküsü olan kişiler, dokunmayla virüse maruz olanlardan daha kısa bir kuluçka süresine (13'e karşı 9 gün) sahip olabilir." bilgisi verildi.
Klinik tablonun, ateş, yoğun baş ağrısı, lenf düğümlerinin şişmesi, sırt ağrısı, kas ağrıları ve yoğun halsizlikle başladığı belirtilen rehberde, bu bulguların ilk 5 gün ön planda olduğu kaydedildi.
Rehberde, lenf düğümlerinin şişmesinin, gelişimi ayırıcı tanıda yer alabilecek suçiçeği, kızamık ve çiçek hastalığında bu kadar ön planda olmadığından M çiçeği için tanıyı destekleyici bulgu olarak kabul edilebileceği vurgulanarak, deri döküntüsünün genellikle ateşin ortaya çıkmasından sonraki 1-3 gün içinde başladığı bildirildi.
- M çiçeğinin bulaşma yolları
Rehberde, enfekte kişiyle uzun süreli yakın temas, kişinin lezyonlarıyla temas edecek şekilde sarılma, masaj, cinsel temas, cilt lezyonları ile bütünlüğü bozulmuş deri veya mukozalarla doğrudan temas veya yakın zamanda cilt lezyonlarına temas etmiş yatak çarşafı ve havluyla yakın temastan insandan insana bulaşma olabileceği belirtildi.
Ateşle birlikte belirtilerden biri veya birkaçının olması durumunda kişinin olası vaka olarak incelenebileceğine değinilen rehberde, kesin tanı için kişiden alınan örnekte PCR pozitifliğinin tespit edilmesinin gerektiğine dikkat çekildi.
- Olası vakada yapılması gerekenler
Rehberde, olası vaka ile karşılaşılması durumunda, standart enfeksiyon kontrol önlemlerinin tam olarak uygulanması, el hijyenine maksimum özen gösterilmesi istendi.
Olası vaka tanımına uyan kişinin cerrahi maske takmasının önemine vurgu yapılan rehberde, sağlık personelinin N95 maske, gözlük veya siperlik, eldiven ve önlük gibi kişisel koruyucu ekipman kullanması gerektiği aktarıldı.
İzolasyon süresinin cilt lezyonunun çıktığı ilk günü takip eden 21 gün boyunca olduğu ifade edilen rehberde, "Klinik bulguları nedeniyle hastane şartlarında izolasyon gerekiyorsa olası vaka tek kişilik odada standart enfeksiyon kontrol önlemlerine ilave olarak temas önlemleri alınarak izlenmelidir." bilgisi yer aldı.
- Tedavi süreci
M çiçeği hastalığının tedavisi için kesin olmamakla birlikte bazı antivirallerin etkili olabileceğinin belirtildiği rehberde, semptomları hafifletmek, komplikasyonları yönetmek ve uzun vadeli sekelleri önlemek için klinik bakım ve destekleyici tedavi verilmesi gerektiğine vurgu yapıldı.
Lezyon bölgesine göre sıcak su banyoları ve ağrı kesicilerin gerektiğinde kullanılabileceği kaydedilen rehberde, takip sırasında nadiren ensefalit (beyin iltihabı) ve miyokardit (kalp kası iltihabı) gibi durumların gözlenebileceği, bunların tedavisinde olgu bazlı değerlendirme yapılmasının önerildiği ifade edildi.
- Aşı
Rehberde, çiçek hastalığına karşı aşının rutin uygulandığı dönemde çiçek aşısıyla aşılananlarda, çiçek aşısının M çiçeğini önlemede yaklaşık yüzde 85 oranında etkili olduğunun gözlemsel birkaç çalışmayla kanıtlandığı belirtildi.
Bu nedenle daha önce çiçek aşısı olanların hastalığı daha hafif geçirebileceği ya da hastalıktan korunabileceği ifade edilen rehberde, "Çiçek hastalığına karşı önceden aşı yapıldığının göstergesi olarak ön kol üst kısmındaki aşı izi kabul edilebilir." bilgisi verildi.
Çiçek aşılarının klinik kullanıma sunulmuş durumda olmadığı hatırlatılan rehberde, yeni bir aşının, 2019'da M çiçeğinin önlenmesi amacı ile ABD Gıda ve İlaç Ajansı (FDA) ve Avrupa İlaç Ajansından (EMA) kullanım onayı aldığı ve kısıtlı olarak ulaşılabilir durumda olduğu ifade edildi.
Rehberde, M Çiçeği Hastalığı Vaka Bildirim Formu'na da yer verildi.