KARAMAN (AA) - Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi (KMÜ) ile bir bulgur fabrikası tarafından ortaklaşa yürütülen proje kapsamında ıslah edilen Ahmet buğdayının tohumları, deneme çalışmaları kapsamında ikinci kez ekildi.
Lezzetli ve kaliteli bulgur elde edildiği için Karaman'da üreticinin tercih ettiği yerel buğday çeşidi Ahmet buğdayı, yüzyıllardır bölgede ekilip, biçiliyor. Fakat üreticiler daha fazla ürün veren sertifikalı buğdaylara yönelince bu çeşit neredeyse hiç ekilmez oldu.
Merkeze bağlı Taşkale köyündeki tahıl ambarında yüzlerce yıldır, bir sonraki ekime kadar rutubet ve güneşten korunan bu çeşidin tohumunu bulmak zorlaşınca, ilde faaliyet gösteren Duru Bulgur firması ve Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi iş birliğinde, 2018'de ata tohumu yerli buğdayın genetik kalitesini korumak ve gelecek nesillere aktarmak için proje başlatıldı.
Proje kapsamında tohum kaynağı olarak kullanılan Ahmet buğdayından serada hızlı ıslah yöntemiyle 2 yılda yeni çeşitler elde edildi.
- "Bazı çiftçilerimiz yüksek verim aldı"
KMÜ Rektör Yardımcısı ve Mühendislik Fakültesi Biyomühendislik Bölüm Başkanı Prof. Dr. Nevzat Aydın, AA muhabirine, Türkiye'nin buğday genetik mirasında dünyanın en güçlü ülkelerinden biri olduğunu söyledi.
Duru Bulgur firmasıyla 2018'de başladıkları projede Ahmet buğdayının ıslahında yeni bir yöntem olan hızlı ıslah yöntemini kullandıklarını anlatan Aydın, "Tohum geliştirme çalışmalarını çok kısa bir sürede hızlı ıslah yöntemiyle başardık. Ata tohumu Ahmet buğdayını hem koruma altına alalım hem de mirasını gelecek nesillere aktaralım istedik. Çalışmalarımız laboratuvar ve üniversite şartlarında 2 yılda tamamlandı. İki yıl sonrasında da arazi çalışmalarına başladık. Geliştirdiğimiz tohumlar için üretim izni aldık. 2025'te tescil denemelerimizin sonuçları belli olacak. Bu süreçte buğdayımızın tarla testleri, denemeleri çiftçiler tarafından üretimi gerçekleştirildi." diye konuştu.
Duru Bulgur, tarafından yaklaşık 100 tonluk buğdayın bulgur yapıldığını belirten Aydın, tohumların bulgur aşamasında güzel koktuğunu, kullanıcı geri dönüşlerinin de memnuniyet verici olduğunu söyledi.
KMÜ'nün YÖK tarafından Bölgesel Kalkınma İhtisas Üniversitesi olarak görevlendirildiğini hatırlatan Aydın, sanayiyle yapılan iş birliklerini önemsediklerini vurguladı.
Aydın, buğdayın kuraklık şartlarında çok ideal bir bitki olduğuna dikkati çekerek, şöyle devam etti:
"Ata tohumu Ahmet buğdayının genetik mirasının gelecek nesillere aktarılması, topraklarımızla tekrar buluşması büyük önem taşıyor. 2 yıllık dönemde önder çiftçilerimizi tohumla buluşturduk. Yaklaşık 200 dekarlık alanda denemeler gerçekleştirildi. Bu sene 20 ton civarında sertifikalı tohumlukları önder çiftçilere dağıtıldı, ekildi. Fabrikada bulgur testleri gerçekleştirildi. Umuyoruz ki katma değerli ürünler ürettiğimizde gıda sektörüne önemli katkılar sağlayabiliriz. İki senedir çok zorlu bir mevsim geçiriyoruz. Bazı çiftçilerimiz yüksek verim aldı."
- "Küresel ısınmanın etkisi çok oldu"
Duru Bulgur Yöneticisi Emin Duru, buğday tohumlarının ekimde toprakla buluşması gerektiğini ancak iklim değişikliği nedeniyle ekim döneminin kasıma sarktığını dile getirdi.
Ahmet buğdayının dışının kepeğinin ve karın yarığının az, buğdayın biraz daha topak yapıda olduğunu anlatan Duru, "Yüzyıllar önce ekilen bir buğday çeşidi. '45 günlük buğday' diye de bilinir. Martta ekilse de yetişebilen bir buğday. Küresel ısınmanın ektisi çok oldu. Buğdayda artık yeterli verim alınmıyor. Daha kısa sürelerde soğukluk ihtiyacı az olan buğdayların daha yararlı olacağını düşünüyoruz. Bu proje böyle başladı. Küresel ısınma ve kuraklığın konuşulduğu dönemde Ahmet buğdayının faydalı olacağını düşünüyoruz. Suyu ne kadar az kullanırsak geleceğe o kadar iyi miras bırakmış oluruz." dedi.
Merkeze bağlı Burunoba köyünde çiftçilik yapan Faruk Akdoğan da 2 yıldır Ahmet buğdayı ektiğini, dekardan 800 kilogram ürün aldığını, Ahmet buğdayının diğer emsallerine göre daha yüksek fiyattan alındığını söyledi.