Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü, 2024-2025 eğitim öğretim yılının sonuna yaklaşırken, geçen yıl 4 Eylül 2024 tarihli ve 113321824 sayılı yazılarıyla yayımladığı "Ölçme ve Değerlendirme Uygulamalarında Dikkat Edilecek Hususlar" maddelerini yeniden öğretmen ve okul müdürlerinin dikkatine sundu. Bu resmi uyarı, sınav ve değerlendirme süreçlerinde titizlikle uyulması gereken 16 önemli maddeyiiçeriyor ve eğitimde süreç odaklı, beceri temelli değerlendirme anlayışının altını bir kez daha çiziyor.
Yenilenen Eğitim Anlayışı: Süreç Odaklı Değerlendirme Ön Planda
MEB, 9 Eylül 2023 tarihli Resmî Gazete'de yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Ölçme ve Değerlendirme Yönetmeliği ile okullarda süreç odaklı ölçme değerlendirme yaklaşımını ön plana çıkarmıştı. Yapılan mevzuat çalışmalarıyla birlikte eğitim sistemine entegre edilen yenilikler şunları kapsıyor:
- Ülke, il, ilçe ve okul geneli ortak yazılı sınavlar yapılması.
- Yazılı sınavlarda açık uçlu soruların kullanılması.
- Türkçe, Türk dili ve edebiyatı ile yabancı dil derslerinde dört temel dil becerisinin (dinleme, konuşma, okuma, yazma) ölçülmesi.
- İlkokullarda yazılı sınav saati uygulamasının kaldırılarak süreç odaklı değerlendirme yaklaşımıyla durum değerlendirmesinin benimsenmesi.
- Ölçme ve değerlendirme uygulamalarında öğrencinin akademik, sosyal ve kültürel gelişiminin sürekli takip edilmesi.
2024-2025 eğitim öğretim yılında da bu uygulamalar, Milli Eğitim Bakanlığı Ölçme ve Değerlendirme Yönetmeliği, Milli Eğitim Bakanlığı Yazılı ve Uygulamalı Sınavlar Yönergesi ve Milli Eğitim Bakanlığı Yazılı ve Uygulamalı Sınavlar Kılavuzu hükümleri doğrultusunda, Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli'ne uygun olarak yapılmaya devam edecek. Ayrıca, yapılacak çalışmaların Ortaöğretim Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanan "Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli Kapsamında Planlama, Öğrenme Ortamları, Öğrenme ve Öğretme Süreçleri, Ölçme ve Değerlendirmeye İlişkin Hususlar"a uygun olması da önem arz ediyor.
Uygulamalarda Birlik İçin 16 Madde: Detaylı Yol Haritası
Bakanlığa bağlı okul ve kurumlarda 2024-2025 eğitim öğretim yılında gerçekleştirilecek ölçme ve değerlendirme uygulamalarında ülke genelinde birliğin sağlanması amacıyla aşağıdaki 16 hususa titizlikle riayet edilmesi isteniyor:
- Ölçme değerlendirme uygulamaları; Milli Eğitim Bakanlığı Ölçme ve Değerlendirme Yönetmeliği, Milli Eğitim Bakanlığı Yazılı ve Uygulamalı Sınavlar Yönergesi, Genelge (No: 2024/53), Genelge (No: 2024/54) ile Milli Eğitim Bakanlığı Yazılı ve Uygulamalı Sınavlar Kılavuzu hükümleri çerçevesinde gerçekleştirilecek.
- İlkokullarda öğrencilerin sosyal ve akademik gelişimlerini takip etmek amacıyla dersin içeriğine uygun şekilde geliştirici değerlendirme araçları kullanılacak; öğrencilere eksik ve/veya yanlış öğrenmeleri konusunda geribildirim verilerek öğrenme/öğretme süreçleri yönetilecek.
- İlkokullarda süreç odaklı değerlendirmeye imkan vermek için kullanılan ölçme araçları öğrenci gelişim dosyasında tutulacak. Öğrencilerin ölçme araçlarına verdikleri cevaplara yönelik sınıf/ders öğretmeni tarafından geri bildirim notları hazırlanacak ve öğrenci gelişimi takip edilecek.
- İlkokullarda öğrencilerin Türkçenin doğru ve güzel kullanımını geliştirmek amacıyla dinleme, konuşma, okuma ve yazma becerilerinin izlenmesi ve geliştirilmesine yönelik ölçme araçları kullanılacak. Özellikle öğrencilerin yazılı anlatım becerilerinin geliştirilmesi ön plana alınacak ve öğrenci gelişiminin takibi özel olarak yapılacak.
- Milli Eğitim Bakanlığı Yazılı ve Uygulamalı Sınavlar Yönergesinin 5'inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi hükmü doğrultusunda öğrencideki gelişimin ne düzeyde olduğunu ortaya koyan durum değerlendirilmesiyapılacak. Öğrencinin gelişimi periyodik olarak izlenecek ve öğrenci/veliye geri bildirim verilecek.
- Bir sınıf düzeyinde birden fazla şube bulunuyorsa, şubelerin tamamında aynı derslerin (seçmeli dersler de dahil) sınavları ortak yapılacak.
- Ortak yazılı sınavların yapılacağı gün ve saatlerde eğitim ve öğretime devam edilecek.
- Bir sınıfta bir günde yapılacak yazılı ve uygulamalı sınavların sayısının ikiyi geçmemesi esastır. Ancak zorunlu hallerde bir sınav daha yapılabilecek.
- Okullarda yapılacak tüm sınavlar il sınıf/alan zümresi tarafından belirlenen konu soru dağılım tablosuna görehazırlanacak. Sınav soruları eğitim kurumu sınıf/alan zümresi tarafından konu soru dağılım tablosu çerçevesinde hazırlanacak.
- Kaynaştırma/bütünleştirme yoluyla eğitim ve öğretimlerine devam eden öğrencilere yönelik ölçme ve değerlendirmede Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı (BEP) esas alınacak. Bu öğrencilerin ortak yazılı sınavlara katılımıyla ilgili süreçlerden okul müdürlükleri sorumlu olacak.
- Ülke, il, ilçe ve okul geneli yapılan ortak yazılı sınavların sonucuna göre öğrenci toplu listeleri yayımlanmayacak. Okullar ve sınıflar arası karşılaştırmalı veri çıkarılmayacak.
- Okullarda, uygulamalı sınavlar hariç tüm sınavların (seçmeli dersler dahil) soruları, cevaplarını öğrencilerin oluşturduğu ve farklı bilişsel düzeyde kazanımları ölçen maddelerden oluşacak.
- Türkçe, Türk dili ve edebiyatı ile yabancı dil derslerinin (seçmeli yabancı dil dersleri dahil) sınavları yazılı ve uygulamalı (dinleme ve konuşma) olmak üzere iki aşamada yapılacak. Yazılı sınavlarda okuma ve yazma becerileri, uygulamalı sınavlarda ise dinleme ve konuşma becerileri ölçülecek. Dinleme ve konuşma sınavları ilgili dersin yazılı sınavından önce veya sonra yapılabilir. Konuşma sınavları için belirli bir tarih aralığı olmaksızın sınav sürece yayılarak yapılacak.
- Uygulamalı derslerin (beden eğitimi ve spor, görsel sanatlar, teknoloji ve tasarım, müzik ve atölye dersleri vb.) sınavları tüm şubelerde aynı kazanımı ölçecek şekilde yapılacak.
- Öğrenci cevaplarının puanlanmasından sonra cevap kağıtlarının öğrencilere gösterilmesi gerekmektedir. Öğrenciye gösterilecek cevap kağıdında öğrencinin varsa eksik ya da yanlış öğrenmelerine yönelik öğretmen tarafından notlar alınmalıdır.
- Milli Eğitim Bakanlığı Yazılı ve Uygulamalı Sınavlar Kılavuzu'nun "Geri Bildirim ve Analiz" başlığı çerçevesinde her sınav sonrasında ders öğretmeni tarafından öğrenci cevaplarına yönelik analiz yapılacak. Analiz sonuçlarına göre hem bireysel olarak öğrenciye geri bildirim verilmeli hem de varsa eksik ya da yanlış öğrenmeler için telafi eğitimi yapılmalıdır. Söz konusu analizler, ders öğretmeninin öğrenci ve sınıf hakkında yeteri kadar bilgi edinmesi ve bunu kendisinin kullanması için raporlamalıdır. Buna yönelik ayrıca okul idaresine bir rapor verilmesi gibi evrak yükü oluşturulmasından kaçınılmalıdır.
Bu detaylı rehber niteliğindeki yazı, öğretmen ve okul yöneticilerinin 2024-2025 eğitim öğretim yılının son sınav dönemi olan 26 Mayıs - 13 Haziran 2025 tarihleri arasındaki II. dönem 2. sınavlar sürecinde ve sonrasında ölçme ve değerlendirme faaliyetlerini Milli Eğitim Bakanlığı'nın belirlediği standartlara uygun yürütmelerini sağlamayı amaçlıyor.
