EYT düzenlemesinde kapsam belli oldu! Türkiye modelinde kaç kişi emekli olacak, yaş sınırı ve prim gün sayısında yeni düzenleme detayları

TBMM'de onaylanan 4447 sayılı kanun emeklilik yaşını kademeli olarak artıran kanun 8 Eylül 1999’da yürürlüğe giren ve adeta dereyi geçerken at değiştirmek, maç oynanırken kural değiştirmek gibi deyimlere birebir uyan düzenlemenin yürürlüğe girdikten önce sigortalı olarak çalışmaya başlayanlar EYT olarak adlandırılıyor. Yaklaşık 23 yıldan beri devam eden emeklilik sorununun çözümü için çalışmalar bir süredir devam ediyor. Hükumet yaklaşan seçimler öncesinde EYT sorununu çözüp muhtemel oy kayıplarının önüne geçmek isterken, sorunun çözümü için de farklı alternatifler üzerinde çalışmalar yapılıyor.
EYT ile ilgili olarak kamuoyunda 8 Eylül 1999’dan önce sigortalı olanlarda istenen yaş koşulunun kademeli olarak düşürülmesi, aylıklarda belirli oranda kesinti yapılarak emeklilik tarihinin öne çekilmesi, erkek çalışanlarda 9000 gün, kadın çalışanlarda ise 7200 prim gün sayısını yerine getirenlerde yaş koşulunun aranmaması gibi pek çok formül gündeme gelirken, alışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada, masada farklı formüllerin olmadığı ve çözümün tek formüllü olacağı, tek formül üzerinde çalışıldığı belirtilerek, dyapılacak üzenleme için aralık ayına işaret ediliyor. Nisan 2022 itibarıyla SGK’ya kayıtlı olan 4/A (SSK) kapsamında 16 milyon kişi, 4/B (Bağ-Kur) kapsamında 3 milyon sigortalı bulunuyor. Mevcut kayıtlı 19.7 milyon sigortalıdan yaklaşık 5-6 milyonunun EYT sorunu yaşadığı öngörülüyor.

EYT'de Türkiye modeli kapsamı

Şayet bir aksilik yaşanmazsa yapılacak düzenleme aralık veya ocak ayında Türkiye Büyük Millet Meclisi TBMM’nin gündemine gelecek. EYT ile ilgili olarak kamuoyundaki genel beklenti ise, yıl şartı ve prim ödemeleri gibi emeklilik şartlarını yerine getirenlerin, gün sayısını dolduran EYT'lilerin yaş şartına bakılmaksızın emekli edilmeleri yönünde. Diğer taraftan bakanlığın üzerinde çalıştığı formüle göre, Emeklilikte Yaşa Takılanların beklediği EYT düzenlemesinde kademeli olarak geriye çekilme olabileceği ve bir yaş sınırının getirileceği de konuşulanlar arasında.

EYT'DE YAŞ FORMÜLÜ

EYT’de daha önce konuşulan ve gündeme gelen yaş formülleri arasında emeklilikte 50 yaş sınırı gündeme gelmişti. 50 yaş ya da başka bir yaş sınırının getirilmesi halinde emeklilik yıl ve prim şartını dolduranların belirlenen yaşı beklemeleri gerekecek. Emeklilik için sigortalılık süresi ve prim ödemelerini tamamlayan binlerce EYT'li, yaş koşulunun kaldırılmasını talep ediyor, kanunda getirilebilecek yaş sınırına sıcak bakmıyor. 

EYT'DE AVRUPA UYGULAMASI

EYT ile ilgili olarak konuşulan bir diğer ihtimale göre ise 5400 prim günü olan Bağ-Kur’lular ve 3600 prim gününe sahip olan SSK’lılar için erkeklerde 55 yaş koşulu, kadınlarda ise 50 yaş koşulunu yerine getiren EYT'lilerin emeklilikleri olabilir. Bazı Avrupa ülkelerinde uygulanan emeklilik yaşına kalan süre kadar maaştan kesinti yapılarak “kesintili emeklilik” modeli uygulanması da Türkiye için tartışılırken, alışma Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin, Hollanda ve Almanya modellerinin uygulanmayacağını, “Türkiye modeli” üzerinde durduklarını dile getirdi.

EYT Federasyonu Yönetim Kurulu Başkanı Gönül Boran Özüpak da süreci Milliyet’e değerlendirdi.

EYT Federasyonu Yönetim Kurulu Başkanı Gönül Boran Özüpak yaptığı açıklamada 1999 öncesi haklarına ulaşmayı beklediklerini belirterek şunları söyledi:

“Formülsüz, ayrımsız Anayasal haklarımızı talep ediyoruz. 23 yıldır devam eden bir mağduriyet var. Herkesin şartları farklı. Kamu, özel, Bağ-Kur’lu farklı koşullarda” dedi. Kademeli bir düzenleme yapılması halinde örneğin 1996 yılında işe giren bir kişi için emekliliğin sorun olacağını vurgulayan Özüpak, yaş ve prim koşullu bir düzenlemeyle yeniden yaşa ve prime takılan mağdurlar oluşabileceğine dikkat çekti. Özüpak, “1999 öncesi neyse ona dönülsün, kimse mağdur olmasın.

Primler çalışırken peşinen ödendi. Ama 25 yıl 5 bin prim günüyle çalışan, inşaatta, tarımda, mevsimlik işçilikteki insanlar için bir düzenleme yapılabilir. 5 bin iş günü yerine 4 bin günde kaldıysa bunun 5 bine tamamlanması sağlanabilir. Ama bunun dışında pek çok kişi özel sektörde çalışmaya ara vermek zorunda kalıyor. Biz genelde 45-50 yaşın oluşturduğu bir kesimiz. Bu kesimin, 25 yaşında zehir gibi bir genç kadar iş bulma şansı olamaz” 
Bu noktada “EYT’nin maliyeti” konusunda yapılan tartışmaların doğru olmadığını ifade eden Genel Başkan Özüpak,

“Bu maliyetler, çalışırken, prim kesintileriyle peşinen ödendi. Rakamsal olarak yük olacak bir pozisyonda değiliz. 4.5 milyon kişi, aileleriyle birlikte 15-20 milyon EYT’li var. Her seçimde tozlu raflardan iniyoruz. Bu seçim süreciyle bu konunun çözümleneceğini düşünüyorum” diye konuştu.