Doçentlik Yönetmeliği'nde Kapsamlı Değişiklikler Yürürlükte: Etik İhlallere Sıkı Takip, Başvuru İptallerinde Yeni Kurallar

14 Ekim 2025 tarihli Resmî Gazete'de yayımlanan düzenlemeyle Doçentlik Yönetmeliği'nde önemli ve kapsamlı değişiklikler yapıldı. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı tarafından hayata geçirilen bu düzenlemeler, doçentlik başvuru süreçlerini daha şeffaf, denetlenebilir hale getirmeyi ve özellikle etik ilkelere uyumu güçlendirmeyi amaçlıyor.

Başvuru Reddi ve İptal Sebepleri Genişletildi

Yönetmelik değişikliğiyle, doçentlik başvurularının reddedilme ve iptal edilme şartları netleştirildi. Buna göre:

Hata ve Eksiklikte Red: Öğrenim belgesi, tez, yabancı dil belgesi gibi zorunlu belgelerin eksik veya hatalı olması ya da kılavuzdaki usule aykırı başvurulması durumunda, adayların başvurusu Üniversitelerarası Kurul Başkanlığı (ÜAK) tarafından reddedilecek. Ancak, başvurusu reddedilen adaylar takip eden dönemlerde yeniden başvuruda bulunabilecek.

Daha Önce Kullanılan Eser Yasağı: Daha önce doçentlik unvanı almak için kullanılan eserlerle başka bir bilim/sanat alanından yapılan doçentlik başvuruları Doçentlik Komisyonu tarafından reddedilecek.

İntihal ve Sahtecilik: Lisansüstü tezlerindeki intihal ve sahtecilik nedeniyle başvurusu iptal edilen adayların bu tezleri kullanarak tekrar doçentlik başvurusunda bulunması kesinlikle yasaklandı ve tespiti halinde başvuru ÜAK tarafından reddedilecek.

Değerlendirme Sürecinde Şeffaflık ve Etik Vurgusu

Yeni düzenlemede, doçentlik başvurularının değerlendirilmesinde bilimsel araştırma ve yayın etiği ilkelerine uygunluk kriteri en başta yer aldı. Değerlendirme; adayın etik uyumu, asgari şartları sağlaması, eserlerin niteliği, özgünlüğü ve alanına katkısı yönlerinden yapılacak.

Jüri Bilgileri: Doçentlik değerlendirme jürisi bilgileri, daha önce olduğu gibi görev başlangıcında üyelere bildirilecek; ancak adaylara jüri bilgileri başvuru sonucu ile birlikte elektronik ortamda erişime açılacak.

Rapor Erişimi: Adaylar, etik ihlal veya asgari şartları sağlamama nedeniyle iptal edilen başvurularındaki ilgili jüri raporlarına veya başarılı/başarısız olma durumunda asıl jüri üyelerinin raporlarına erişebilecek. Ancak diğer jüri üyelerinin raporları adayın erişimine açılmayacak.

Etik İhlallere Ağır Yaptırım

Yönetmelikte etik ihlal iddialarına yönelik yaptırımlar da ağırlaştırıldı:

Etik İhlalde Başvuru İptali: Bilimsel araştırma ve yayın etiğine aykırılık iddiası sonucunda etik ihlalde bulunduğuna karar verilen adayın başvurusu iptal edilecek.

Yeniden Başvuru Süresi: Başvurusu etik ihlal nedeniyle iptal edilen aday, müracaat dönemi esas alınmak suretiyle en erken izleyen üçüncü dönemde yeniden başvuruda bulunabilecek.

Yayın Kullanımı Yasağı: Yeniden başvuran aday, etik ihlal tespitine konu olan yayınlarını beyannamede kullanamayacak ve bu kurala uymayanın başvurusu reddedilecek.

Doçentlik Komisyonu Yeniden Yapılandırıldı

Yönetmelikle, Doçentlik Komisyonu'nun yapısı ve görevleri de güncellendi. Komisyon; sosyal, fen-mühendislik, sağlık bilimleri ve güzel sanatlar alanlarından 23 profesör unvanlı üyeden oluşacak. Üyeler, ÜAK Yönetim Kurulu tarafından iki yıllığına seçilecek. Komisyon, adayların ve jüri üyelerinin her türlü itirazları ile resen tespit edilen hususları inceleyerek karara bağlama görevini yürütecek.

Yükseköğretim Kurulu Başkanlığından:

DOÇENTLİK YÖNETMELİĞİNDE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR YÖNETMELİK

MADDE 1- 15/4/2018 tarihli ve 30392 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Doçentlik Yönetmeliğinin 4 üncü maddesinin üçüncü fıkrasında yer alan "Adaylar, Üniversitelerarası" ibaresi yürürlükten kaldırılmış, dördüncü fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiş, beşinci fıkrasına aşağıdaki cümle eklenmiş ve aynı maddeye aşağıdaki fıkralar eklenmiştir.

"(4) Öğrenim belgesi, tez, yabancı dil belgesi ve başvuru için gerekli diğer belgelerin eksik/hatalı olduğu ve/veya doçentlik başvuru kılavuzundaki usule aykırı şekilde başvuruda bulunulduğu tespit edilen adayın doçentlik başvurusu Üniversitelerarası Kurul Başkanlığı tarafından reddedilir. Doçentlik başvurusu reddedilen aday takip eden dönemlerde yeniden doçentlik başvurusunda bulunabilir."

"Daha önce doçentlik ünvanı almak için kullanılmış olan eserlerle başka bir bilim/sanat alanından doçentlik başvurusu yapan adayların başvurusu Doçentlik Komisyonu tarafından reddedilir."

"(8) Doçent adayları özgeçmiş ve eserler listesinde tüm akademik çalışmalarını belirtmek zorundadır.

(9) Lisansüstü tezlerindeki intihal ve sahtecilik sebebiyle başvurusu iptal edilen adaylar bu tezleri kullanarak tekrar doçentlik başvurusunda bulunamaz. Bu hükme aykırı şekilde başvurduğu tespit edilen adayların başvurusu Üniversitelerarası Kurul Başkanlığı tarafından reddedilir."

MADDE 2- Aynı Yönetmeliğin 5 inci maddesinin dördüncü fıkrasının birinci cümlesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiş ve aynı fıkraya birinci cümlesinden sonra gelmek üzere aşağıdaki cümle eklenmiştir.

"Doçentlik değerlendirme jürisine atanan üyelere, jüri üyeliği görevi görev başlangıç tarihinde bildirilir."

"Doçentlik başvurusunda bulunan adaylara jüri bilgileri sonuç açıklanma tarihinde başvuru sonucu ile birlikte elektronik ortamda erişime açılır."

MADDE 3- Aynı Yönetmeliğin 6 ncı maddesinin birinci fıkrasının birinci cümlesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiş, aynı fıkraya birinci cümlesinden sonra gelmek üzere aşağıdaki cümle eklenmiş, aynı fıkranın (a) bendine üçüncü cümlesinden sonra gelmek üzere aşağıdaki cümle eklenmiş, aynı bende aşağıdaki cümleler eklenmiş, aynı maddenin yedinci fıkrasına aşağıdaki cümleler eklenmiş ve aynı maddenin sekizinci fıkrasının son cümlesi yürürlükten kaldırılmıştır.

"Doçentlik başvuruları, adayın bilimsel araştırma ve yayın etiği ilkelerine uygun hareket edip etmediği, asgari başvuru şartlarını sağlayıp sağlamadığı, eserlerin nitelik ve özgünlüğü, bilim alanına yaptığı katkısı ve bir bütün halinde alanındaki yetkinliği yönlerinden değerlendirilir."

"Adayın asgari başvuru şartlarını sağlamış olması eser değerlendirmesinde başarılı olduğu anlamına gelmez."

"Diğer jüri üyelerinin raporları adayın erişimine açılmaz."

"Başvurusu iptal edilen aday iptal gerekçelerini dikkate alarak başvuru şartlarını sağlamak kaydıyla izleyen dönemde yeniden başvuruda bulunabilir. İptale konu olan eksiklikler giderilmeden yapılan başvurular Doçentlik Komisyonunca reddedilir."

"Değerlendirmeye esas alınan raporlar, başvurunun etik ihlal sebebiyle iptal edilmesi durumunda etik ihlal tespitinde bulunan jüri raporu/raporları; asgari şartları sağlamaması sebebiyle iptal edilmesi durumunda asgari başvuru şartlarını sağlamadığına ilişkin jüri raporu/raporları ve adayın başarılı/başarısız olması durumunda asıl jüri üyeleri tarafından düzenlenen raporlardır. Değerlendirmeye esas alınan raporlar dışındaki raporlar adayların erişimine açılmaz."

MADDE 4- Aynı Yönetmeliğin 7 nci maddesinin birinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiş, aynı maddeye ikinci fıkrasından sonra gelmek üzere aşağıdaki fıkra eklenmiş ve diğer fıkralar buna göre teselsül ettirilmiş, mevcut altıncı fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiş ve mevcut dokuzuncu fıkrasında yer alan "sekizinci" ibaresi "dokuzuncu" şeklinde değiştirilmiştir.

"(1) Üniversitelerarası Kurul, doçentlik başvurusunda bulunan adayların bilimsel araştırma ve yayın etiğine aykırılık sebebiyle disiplin cezaları bulunup bulunmadığını, kendi bünyesinde oluşturacağı veri tabanından kontrol edebilir."

"(3) Doçentlik Komisyonunca etik ihlalde bulunduğu tespit edilen adayların dosyaları incelenmek üzere ilgili Etik Komisyonuna gönderilir."

"(7) Bilimsel araştırma ve yayın etiğine aykırılık iddiası hakkında yapılacak inceleme neticesinde etik ihlalde bulunduğuna karar verilen adayın başvurusu iptal edilir. Başvurusu iptal edilen aday, müracaat dönemi esas alınmak suretiyle en erken izleyen üçüncü dönemde yeniden başvurabilir. Etik ihlalde bulunduğuna ilişkin tespit içeren jüri raporu/raporları adayın erişimine açılır. Diğer jüri üyelerinin raporları adayın erişimine açılmaz. Yeniden doçentlik başvurusunda bulunan aday etik ihlal tespitine konu olan yayınlarını belirtmekle yükümlüdür. Aday yanlış beyan dışında etik ihlal tespitine esas olan yayınlarını beyannamede kullanamaz; kullandığının tespit edilmesi halinde müracaatı Doçentlik Komisyonunca reddedilir. Adayın idari, cezai ve hukuki sorumluluğuna ilişkin hükümler saklıdır."

MADDE 5- Aynı Yönetmeliğin 8 inci maddesinin birinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiş, ikinci fıkrasında yer alan "sınav" ibaresi "değerlendirme" şeklinde değiştirilmiş ve üçüncü fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

"(1) Bu Yönetmelikle verilen görevleri yerine getirmek üzere, Üniversitelerarası Kurul bünyesinde Doçentlik Komisyonu kurulur. Komisyon, sosyal, fen-mühendislik, sağlık bilimleri ve güzel sanatlar alanlarından profesör unvanına sahip yirmi üç üyeden oluşur. Komisyon üyeleri, Üniversitelerarası Kurul Başkanının komisyon üye tamsayısının en az iki katı kadar önereceği aday arasından, Üniversitelerarası Kurul Yönetim Kurulu tarafından iki yıllığına seçilir. Süresi dolan üye yeniden seçilebilir. Görev süresi dolan üyenin görevi, yeni seçim yapılıncaya kadar devam eder. Herhangi bir sebeple üst üste üç toplantıya katılmayan veya bir yıl içinde en az beş kez toplantıya katılmayan üyenin, üyeliği kendiliğinden sona erer ve durum kendisine bildirilir. Boşalan üyelik için, Üniversitelerarası Kurul Yönetim Kurulu tarafından yeni üye seçilir. Komisyon ilk toplantısında kendi üyeleri arasından bir başkan ve başkan vekili seçer. Üniversitelerarası Kurul Yönetim Kurulu kararı ile gerektiğinde komisyon üyelerinden oluşacak alt komisyonlar kurulabilir."

"(3) Adayların ve jüri üyelerinin doçentlik sürecine ilişkin her türlü itirazları ile resen tespit edilecek hususlar Doçentlik Komisyonu tarafından incelenerek karara bağlanır."

MADDE 6- Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

MADDE 7- Bu Yönetmelik hükümlerini Yükseköğretim Kurulu Başkanı yürütür.