Danıştay'dan ÖYP'li Araştırma Görevlilerinin Statüsüne İlişkin Emsal Niteliğinde Karar

Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu (İDDK), Öğretim Üyesi Yetiştirme Programı (ÖYP) kapsamında üniversitelere atanan araştırma görevlilerinin lisansüstü eğitim süreleri ile araştırma görevlisi kadrolarında bulunabilecekleri azami sürelerin hesaplanmasında uygulanacak kriterlere dair önemli bir hukuki değerlendirmede bulundu. Kurul, Aksaray Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü'nde ÖYP ile göreve başlayan ve bütünleşik doktora eğitimi için Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü'ne gönderilen bir araştırma görevlisinin kadroyla ilişiğinin kesilmesi işlemini inceledi. İDDK, bu davada verdiği kararla, ÖYP kapsamındaki araştırma görevlilerinin lisansüstü eğitimlerindeki azami öğrenim sürelerinin hesabı ile araştırma görevlisi kadrosundaki azami bulunma sürelerinin hesaplanmasında farklı hukuki çerçevelerin geçerli olduğuna hükmetti.

İDDK'nın Kritik Tespiti: Öğrenim Süresi ve Kadroda Bulunma Süresi Ayrı Değerlendirilmeli

Kurulun kararında, ÖYP kapsamında atanan araştırma görevlilerinin lisansüstü eğitim azami öğrencilik sürelerinin belirlenmesinde, 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu'nun Geçici 67. maddesinden yararlanmalarını engelleyen veya bu durumu sınırlandıran herhangi bir yasal düzenlemenin bulunmadığı vurgulandı. Bu nedenle, İDDK'ya göre, bu kapsamdaki araştırma görevlilerinin lisansüstü eğitimlerindeki azami sürelerin hesaplanmasında söz konusu Geçici 67. maddenin uygulanması mümkün görülmektedir.

Ancak, İDDK aynı kararda, araştırma görevliliği kadrosunda azami bulunma sürelerinin hesaplanması noktasında farklı bir değerlendirme yaptı. Kurul, bu konuda açık bir yasal hükmün olmaması ve araştırma görevlilerinin lehine başkaca bir düzenlemenin de bulunmaması nedeniyle, 2547 sayılı Kanun'un Geçici 67. maddesinin bu sürelerin hesabında uygulanamayacağı sonucuna ulaştı.

ÖYP'nin İstisnai Niteliği ve Kaynakların Etkin Kullanımı Vurgusu

İDDK kararında, ÖYP'nin diğer atama türlerinden farklı, istisnai bir program olduğuna dikkat çekildi. Bu kapsamda atanan araştırma görevlilerinin statüsünün, Öğretim Üyesi Yetiştirme Programına İlişkin Usul ve Esaslar çerçevesinde belirlendiği ifade edildi. Kurul, bu esasların 10. maddesinin 2. fıkrası uyarınca, ÖYP'li araştırma görevlilerinin Lisansüstü Eğitim ve Öğretim Yönetmeliği'nde belirtilen azami süreler içinde çalışmalarını tamamlayamamaları halinde kadrolarıyla ilişiklerinin kesilmesinin, kadroların amacı dışında uzun sürelerle kullanılmasının önüne geçilmesi ve kamu kaynaklarının etkin ve verimli bir şekilde değerlendirilmesi amacını taşıdığını belirtti. Aksi bir durumun kabulünün, lisansüstü eğitimde başarısız olan araştırma görevlilerinin adeta "ödüllendirilmesi" anlamına geleceği de kararda açıkça ifade edildi.

Somut Olayda Hukuka Aykırılık Tespiti: Dokuz Yıllık Azami Süre Dolmadan İlişik Kesildi

Karara konu olan olayda, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü'nde bütünleşik doktora programına 18 Ağustos 2008 tarihinde kayıt yaptıran davacı, Aksaray Üniversitesi Rektörlüğü'nün 20 Ekim 2008 tarihli onayıyla ÖYP kapsamında araştırma görevlisi kadrosuna atanmıştı. Lisansüstü eğitimine devam ederken, Lisansüstü Eğitim ve Öğretim Yönetmeliği'nde yapılan değişikliklerle doktora programını tamamlama süresi, lisans derecesiyle kabul edilenler için azami dokuz yıl olarak belirlenmişti. İDDK, bu yönetmelik değişikliğinde geriye dönük bir düzenleme veya geçiş hükmü bulunmadığını dikkate alarak, davacının azami öğrenim süresinin de dokuz yıl olarak hesaplanması gerektiği sonucuna vardı.

Bu hesaplamaya göre, 18 Ağustos 2008 tarihinde kayıt yaptıran davacının azami süresinin 18 Ağustos 2017 tarihinde dolacağı açıkça görüldüğünden, bu tarihten önce, 14 Nisan 2017 tarihinde tesis edilen kadroyla ilişiğin kesilmesi işleminde hukuka uyarlık bulunmadığına hükmedildi.

Davacının Mezuniyeti Kararı Güçlendirdi: İDDK Israr Kararını Bozdu

Dahası, dava sürecinde sunulan mezuniyet belgesi, davacının bütünleşik doktora programından dokuz yıllık azami öğrenim süresi içinde, 21 Temmuz 2017 tarihinde mezun olduğunu ortaya koydu. Bu yeni delil ışığında İDDK, ilk derece mahkemesinin davacının lehine verdiği kararı onayan Bölge İdare Mahkemesi ısrar kararında hukuki isabet görmeyerek bu kararı bozdu.

Kararın Yükseköğretim Sistemine Etkileri ve Beklentiler

Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu'nun bu emsal niteliğindeki kararı, ÖYP kapsamında görev yapan veya gelecekte atanacak olan araştırma görevlilerinin hukuki statüsü açısından önemli bir netlik sağladı. Karar, lisansüstü eğitim sürelerinin hesaplanmasında Geçici 67. maddenin uygulanabilirliğini teyit ederken, araştırma görevlisi kadrosunda bulunma sürelerinin farklı bir hukuki zeminde değerlendirilmesi gerektiğini ortaya koyuyor.

Yükseköğretim kurumlarının ve Yükseköğretim Kurulu'nun (YÖK) bu karar doğrultusunda uygulamalarını yeniden gözden geçirmesi ve ÖYP kapsamındaki araştırma görevlilerinin haklarını koruyacak düzenlemeler yapması bekleniyor. Bu karar, benzer durumda olan diğer araştırma görevlileri için de yol gösterici bir nitelik taşıyor.