ASEAN liderlerinden Çin'e 'uluslararası hukuka saygı' çağrısı

PEKİN (AA) - Güneydoğu Uluslar Birliği (ASEAN) ülkelerinin liderleri, Çin'e, Güney Çin Denizi'ndeki egemenlik sorunlarına bağlı gerilimlerin yaşandığı bir dönemde bölgede barış ve istikrarın sürdürülmesi için karşılıklı güvenin artırılması ve uluslararası hukuka saygı gösterilmesi çağrısı yaptı.

ASEAN üyesi 10 ülkenin lideri, Endonezya'nın başkenti Cakarta'da 43. ASEAN Zirvesi marjında düzenlenen 26. Çin-ASEAN Zirvesi'nde, Çin Başbakanı Li Çiang ile bir araya geldi.

Başbakanı Li, zirvede liderlere hitaben yaptığı konuşmada, Çin ve ASEAN ülkelerinin barışa ve kalkınma hedefine güçlü şekilde bağlı olduğunu ve bölgesel istikrar için kararlı adımlar attığını, işbirliğinin bu sayede önemli mesafe kaydettiğini söyledi.

Çin ve ASEAN ülkelerinin, 'dünyanın yüzyılda bir görülebilecek değişimlerden geçtiği bir dönemde' uzun vadeli dostluk ve iyi komşuluk ilişkileri sürdürdüğünü vurgulayan Li, 'Çin ve ASEAN ülkeleri doğru rotada ilerledikçe, her ne fırtına çıkarsa çıksın işbirliği tüm zorluklara karşı ayakta kalacaktır.' dedi.

- 'Somut işbirliği ancak birbirimize güvendiğimiz takdirde mümkün olacak'

Zirvenin ev sahibi Endonezya Devlet Başkanı Joko Widodo, Çin ile ASEAN'ın 'karşılıklı faydaya dayalı somut işbirliğini hayata geçirmesinin' öneminin altını çizerek, 'Somut işbirliği ancak birbirimize güvendiğimiz takdirde mümkün olacaktır. Tüm tarafların, bu güveni oluşturması ve sürdürmesi gerekli. Bunun şartlarından biri de uluslararası hukuka saygı göstermek.' ifadesini kullandı.

Widodo, güvenin oluşturulmasıyla somut işbirliğinin bölgesel barış ve istikrar için 'pozitif bir güç' olacağının altını çizdi.

- 'Güçlü bir bağımsız duruş sergileriz'

Filipinler Devlet Başkanı Ferdinand Marcos Jr. da Güney Çin Denizi'ndeki gerilimlere dikkat çekerek, 'Denizlerde pratik işbirliğinin ancak uluslararası hukuka dayalı bölgesel barış, güvenlik ve istikrar ortamında gelişebileceğini akılda tutmalıyız.' diye konuştu.

Malezya Başbakanı Enver İbrahim, barışı ve istikrarı korumak için çok taraflılığın güçlendirilmesinin gereğine işaret ederek, 'Size daha önce de söylediği gibi Başbakan Li, ülkemizin ve bölgemizin çıkarlarının korunması söz konusu olduğunda güçlü bir bağımsız duruş sergileriz.' değerlendirmesinde bulundu.

- 'Davranış kuralları' mutabakatının detaylarının ele alınması bekleniyor

Zirvede, Çin heyetinin üye ülkelerle yapacağı görüşmelerde, egemenlik ihtilaflarına konu olan Güney Çin Denizi'nde kıyıdaş ülkeler arasında 'davranış kuralları' mutabakatının detaylarının ele alınması bekleniyor.

Pekin yönetimi, söz konusu mutabakatın yıl sonuna kadar şekillendirilmesini hedefliyor ancak ihtilaflı sularda son dönemde yaşanan gerilimler, uzlaşmayı zora sokma riski barındırıyor.

En son Çin Doğal Kaynaklar Bakanlığının 28 Ağustos'ta yayınladığı haritada, Güney Çin Denizi'ne çizilen hatlarla Malezya, Vietnam, Filipinler'in üzerinde hak iddia ettiği ihtilaflı bölgelerin Çin kara suları içinde gösterilmesi, bölge ülkelerinin tepkisine yol açmış, üç ülkenin dışişleri bakanlıkları Pekin'i protesto ettiğini bildirmişti.

Çin, ilk kez 1947'de yayınladığı haritayla Güney Çin Denizi'nin yüzde 80'inde egemenlik iddiasında bulunuyor.

Başta Paracel ve Spratly adaları olmak üzere bölgedeki adacık, resif, kayalık ve deniz bentleri üzerindeki egemenlik ihtilafları zaman zaman ülke donanmaları arasında sıcak temaslara ve diplomatik gerilimlere sebep oluyor.