11. ve 12. sınıfta esnek lise eğitimi ve eğitimde yeni model senaryoları

Milli Eğitim Bakanlığı (MEB), 4 yıllık zorunlu lise eğitiminde köklü değişikliklere gitmeye hazırlanıyor. Gündemde olan esnek modeller ve azaltılmış ders yükü, öğrenci merkezli, modern bir lise eğitimi vizyonunun habercisi. İşte detaylar ve tartışılan olası senaryolar.

Türkiye'de lise eğitimi, Milli Eğitim Bakanlığı'nın (MEB) kapsamlı bir yeniden yapılandırma çalışmasıyla yeni bir döneme girmeye hazırlanıyor. Uzun süredir eğitim çevrelerinde tartışılan zorunlu lise eğitiminin mevcut yapısı, değişen dünya koşulları, yapay zeka ve eğitim teknolojilerindeki hızlı ilerlemeler, artan lise okullaşma oranları ve eğitim-istihdam arasındaki bağın istenilen düzeyde kurulamaması gibi faktörler ışığında MEB'in radarına girdi. Bakanlık, öğrencilerin ilgi ve yeteneklerine daha fazla odaklanan, ders yükünü hafifleten ve esnek bir lise modeli üzerinde yoğunlaşıyor. Bu çalışmalar, özellikle merkezi sınavların eğitim üzerindeki baskısını azaltmayı ve öğrenci merkezli bir yaklaşımı benimsemeyi amaçlıyor. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın da sıkça vurguladığı sınav odaklı eğitim anlayışının aşılması hedefleniyor.

Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli ve Yeni Arayışlar:

Bu yıl 1, 5 ve 9'uncu sınıflarda uygulamaya konulan Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli'nin ardından, MEB, lise eğitimi konusunda da önemli adımlar atmaya hazırlanıyor. Eğitimcilerden, sivil toplum kuruluşlarından ve uzmanlardan gelen görüş ve önerileri titizlikle değerlendiren Bakanlık, öğrencilerin hem akademik başarılarını destekleyecek hem de kişisel gelişimlerine katkı sağlayacak, çağdaş ve esnek bir lise eğitim sistemi oluşturmayı hedefliyor. Bu kapsamda, mevcut eğitim süreçlerinde iyileştirme ve zenginleştirme çalışmaları tüm hızıyla devam ediyor.

MEB'in Masasındaki Olası Modeller:

MEB'in yürüttüğü saha çalışmaları ve eğitim paydaşlarından gelen geri bildirimler doğrultusunda, lise eğitimi için çeşitli alternatif modeller üzerinde duruluyor. İşte masadaki dikkat çekici seçenekler:

• "3+1" Modeli: Lise Eğitiminde Kademeli Zorunluluk: Bu model, lise eğitiminin ilk üç yılını zorunlu eğitim kapsamına alırken, 12'nci sınıfı üniversite sınavına hazırlık yılı olarak yapılandırmayı öngörüyor. Bu senaryoda, lise eğitimi fiilen 3 yıla indirilecek ve bu sürenin sonunda öğrencilere lise diploması verilecek. Amaç, öğrencilere daha erken bir aşamada ilgi alanlarına yönelme ve üniversite hazırlıklarına odaklanma fırsatı sunmak.
• "2+2" Modeli: Erken Diploma ve Alternatif Yönlendirmeler: Bu model ise daha radikal bir yaklaşım sunuyor. 10'uncu sınıfı tamamlayan öğrencilere lise diploması verilmesi planlanıyor. Akademik kariyer hedefleyen öğrenciler lise eğitimlerine iki yıl daha devam edecekken, üniversiteye gitmek istemeyen ve mesleki hayata atılmayı düşünenler Mesleki Eğitim Merkezleri (MESEM), açıköğretim veya çeşitli istihdam programlarına yönlendirilebilecek. Bu model, öğrencilere daha erken yaşta kendi ilgi ve hedefleri doğrultusunda seçim yapma imkanı tanımayı amaçlıyor.
• "Yaş Temelli" Model: Zorunlu Eğitimde Esneklik: Bir diğer öneri ise lise eğitimindeki zorunluğun yaş temelli olarak yeniden düzenlenmesi. Bu kapsamda, 16 yaşını dolduran öğrencilerin zorunlu eğitim kapsamından çıkarılması gündemde. Daha da ileri gidilerek, lise eğitiminin tamamen zorunluluktan çıkarılması da tartışılan seçenekler arasında yer alıyor. Bu yaklaşımlar, öğrencilerin bireysel gelişim hızlarını ve tercihlerini daha fazla dikkate almayı amaçlıyor.

Zorunlu Eğitim Sürecinde Tarihsel Gelişim:

Türkiye'de zorunlu eğitim süreci, 28 Şubat sürecinde hayata geçirilen 8 yıllık kesintisiz eğitimle başlamış, 2010 yılında Milli Eğitim Şurası'nda 1+4+4+4 şeklinde 13 yıla çıkarılması önerilmişti. Uzun tartışmaların ardından 2012 yılında ise mevcut 4+4+4 sistemi uygulamaya konulmuştu. Bu sistemin ilk mezunlarını 2023-2024 eğitim öğretim yılında vermesiyle birlikte, zorunlu eğitim süresinin uzunluğu ve etkinliği yeniden tartışma konusu haline geldi.

Eğitim Uzmanlarının Görüşleri ve Endişeleri:

Eğitim uzmanları, akademik başarı düzeyi düşük olmasına rağmen zorunlu eğitim nedeniyle okula devam etmek zorunda kalan öğrencilerin, diğer öğrencilerin de akademik başarısını olumsuz etkilediğine dikkat çekiyor. Ayrıca, bu durumun disiplin sorunları, devamsızlık, sınıf tekrarı ve okul terk oranlarını artırdığına vurgu yapıyorlar. Zorunlu eğitime devam etmek istemeyen öğrencilerin yoğun olarak açık liseye yöneldiğini belirten uzmanlar, zorunlu eğitim süresinin yeniden tartışmaya açılmasını ve MEB'in bu tartışmaları teşvik etmesini olumlu bir gelişme olarak değerlendiriyor.

Milli Eğitim Bakanlığı'nın lise eğitimi konusunda başlattığı bu kapsamlı çalışma, Türk eğitim sisteminde önemli bir dönüşümün işareti olarak görülüyor. Öğrenci merkezli, esnek ve ders yükünü azaltan bir lise modeli arayışı, öğrencilerin ilgi ve yeteneklerine daha fazla odaklanmayı, eğitimde verimliliği artırmayı ve eğitim-istihdam bağını güçlendirmeyi hedefliyor. MEB'in eğitim paydaşlarının görüşlerini dikkate alarak şekillendireceği bu yeni yaklaşımın, lise eğitimine taze bir soluk getirmesi bekleniyor.