Tekerleme, çocuğun dinleme, konuşma ve dilin anlam yapılarının, cümlelerin, dilin özelliklerini, sık sık yapılan tekrarlarla ezber alışkanlığını kazandırarak çocuğun psikomotor becerilerinin gelişmesine katkıda bulunur. Dilin telaffuzu, boğumlaması ile bir bütün halinde öğretilmesine katkıda bulunur. Dildeki sembolleri, alegorik anlatımı, sebep-sonuç ilişkisine dayandırarak dilin mantıksal dizinini kavratır. Dilin matematiğini geliştirir. Dilin gülmece ve eleştirel boyutunu tanıtır.
Ebe ebe nerede, su doldurur derede, dere boyu çalılık, şu ebe ne de alık, ebe suya dalamaz, araba da bulamaz, ene mene dostum, ben sana küstüm, armudu kestim, tavana astım, tap dedi düştü, kargalar üşüştü, bu da bana düştü (Şimşek, 2002: 45).
Ebe bulma oyunlarındaki tekerlemenin dilin koşullarıyla oyunun eş zamanlı olarak tanıtılması, dil aracılığı ile oyun kişilerinin ruhsal ve eylemsel konumlarının belirlenmesi, dili oldukça geliştiren bir durumdur.
Tekerlemeler, manilerin giriş bölümleri, sayışmalar ilk başta anlamsız görünürler, çok zengin özlü simgesel içerikleri düşünsel olarak da anlaşılmalarını zorlaştırır, ben anamın beşiğini tıngır mıngır sallarken tekerleme cümlesinin anlamı şudur: anası beşikte olacak kadar küçükken o insan var olmayacağından beşiği de sallayamaz. Belli bir düzeyde doğrudur. Bu sözcük kümesi zaman kavramı üstünde ilginç bir oyun oynuyor. Kuşaklar arasında katılım dolayısıyla, ilerde ana olacak her bebekten çocuğun var olduğu söylenebilir. Anasının beşiğini sallayan bir insanın olduğunu söyleyerek bu tekerleme parçası, çok ekonomik biçimde tarihsel zaman kavramının dışına çıkıyor. Kısacası, masaldaki olayların tüm kuşaklar için geçerli olacağını anlatmaya çalışıyor (Karabaş, 1999: 274).
Dil oyunları ile tekerleme çocuğun dil sınırlarını tıpkı düş gücünü, düşlerinin sınırlarını genişletir gibi genişletir. Dili matematiksel problemlere dönüştürerek, egzersizler yaptırarak güçlendirir.
Tekerleme, mani, sayışma, bilmece çocuğun dilsel bellek gücünü artırır. Pratik bir dil kazandırır. ocuklar bu halk anlatı türleriyle eğlenir, düşünmeye başlar, dil ve düşünce ilişkisini sezinler, dilin gizemli dünyasını duyumsar. Bilmeceler, sayışmalar, maniler, bir varlığın, olayın, kavramın adını vermeden kapalı biçimde, çağrışımla birlikte, özelliklerini belirterek bulunmasını sağlarken, çocuğun sözcük dağarcığını da zenginleştirir (Nas, 2002 : 325).
TEKİR TEKERLEMESİ |
MISTIK TEKERLEMESİ |
| Bir iki tombul tekir | Mustafa, Mıstık, |
| Camdan bakar | Arabaya kıstık, |
| Başına takar | Üç mum yaktık, |
| Hop hop, altın top | Seyrine baktık. |
LEYLEK TEKERLEMESİ |
KUZU TEKERLEMESİ |
| Leylek leylek havada, | Kuzu kuzu me |
| Yumurtası tavada, | Bin tepeme |
| Gel bizim hayata, | Haydi gidelim |
| Hayat kapısı kitli, | Ayşe teyzeme. |
| Leyleğin başı bitli. | |
KARGA TEKERLEMESİ |
|
YAĞMUR TEKERLEMESİ |
Karga karga 'gak' dedi, |
| Yağ yağ yağmur, | 'ık şu dala bak' dedi, |
| Teknede hamur, | Karga seni tutarım, |
| Bahçede çamur, | Kanadını yolarım. |
| Ver Allah'ım ver, | |
| Sicim gibi yağmur. |
OYUN TEKERLEMESİ |
| Oooo..... | |
PORTAKAL TEKERLEMESİ |
İğne battı, |
| Portakalı soydum, | Canımı yaktı, |
| Başucuma koydum. | Tombul kuş Arabaya koş. |
| Ben bir yalan uydurdum, | Arabanın tekeri, |
| Duma duma dum. | İstanbul'un şekeri. |
| Duma duma dum. | Hop Hop altın top, |
| Öğretmeni kandırdım, | Bundan başka oyun yok. |
| Kandırdım. | |
HANIM KIZI TEKERLEMESİ |
KEİLER TEKERLEMESİ |
| an çan çikolata, | Ayşe Hanımın keçileri, |
| Hani bize limonata? | Hop hop hopluyor, |
| Limonata bitti, | Arpa, saman istiyor, |
| Hanım kızı gitti. | Arpa, saman yok, |
| Nereye gitti? | Kilimcide çok. |
| İstanbul'a gitti. | Kilimci kilim dokur, |
| İstanbul'da ne yapacak? | İçinde bülbül okur. |
| Terlik pabuç alacak. | İki kardeşim olsa, |
| Terliği pabucu ne yapacak? | Biri ay, biri yıldız, |
| Düğünlerde, | Biri oğlan, biri kız, |
| Şıngır mıngır oynayacak. | Hop çikolata çikolata, |
| Akşam yedim salata, | |
SINIFLAR TEKERLEMESİ |
Seni gidi kerata. |
| Mini mini birler, | |
| alışkandır ikiler, |
EBE TEKERLEMESİ |
| Mavi gözlü üçler, | Ebe ebe gel bize |
| Dayak yiyen dörtler, | Uzaktan vur elimize |
| Misafirdir beşler, | Eğer vuramazsan |
| Altılar, altınımı çaldılar, | Ebesin ebe |
| Yediler, yemeğimi yediler, | Bir, iki, üç, dört, beş, altı, yedi, |
| Sekizler, semizdirler, | Bunu sana kim dedi? |
| Dokuzlar, doktor oldu, | Diyen dedi on yedi |
| Onlar bizi okuttu. | Yağlı böreği kim yedi? |
TAVUK TEKERLEMESİ |
TOP TEKERLEMESİ |
| Pazara gidelim, | Bir iki üç |
| Bir tavuk alalım, | Söylemesi güç |
| Pazara gidip, | Sana verdim bir elma |
| Bir tavuk alıp ne yapalım? | Adını koydum Fatma |
| Gıt gıdak diyelim. | Hop hop hop |
| Happur huppur, | Bir büyük altın top |
| Happur, huppur yiyelim. | |
EV TEKERLEMESİ |
|
DEDE TEKERLEMESİ |
Evli evine |
| Altı kere altı otuz altı | Köylü köyüne |
| Dedemin sakalı yolda kaldı | Evi olmayan |
| Sakalını aldı dereye attı | Sıçan deliğine |
| Dedem sakalsız kaldı | |
NACAK TEKERLEMESİ |
|
İĞNETEKERLEMESİ |
Nacak sapına |
| Ooooo | İki kes |
| İğne iplik | Bir sana |
| Derme diplik | Biri de bana |
| elik çubuk | |
| Sen çık. |
EL EL EPENEK TEKERLEMESİ |
| El el epenek | |
HEDİYE TEKERLEMESİ |
Elden düşen kepenek |
| Kızın adı Hediye | Kepeneğin yarısı |
| Ekmek vermez kediye | Keloğlan'ın karısı |
| Kedi gider Kadıya | |
| Kadının kapısı kitli |
DEĞİRMEN TEKERLEMESİ |
| Hediyenin başı bitli | Değirmene girdi köpek |
| Değirmenci vurdu kötek | |
KARNIM A TEKERLEMESİ |
Geldi yedi köpek |
| Karnım aç | Hem kötek |
| Karnına kapak aç | Hem yedi köpek |
| Değirmene kaç | |
| Değirmenin kapısı kitli |
ARŞI TEKERLEMESİ |
| Heybaşı bitli | arşıya gittim |
| Eve geldim hanım yok | |
ALİ DAYI TEKERLEMESİ |
Bebek ağlar beşik yok |
| Ali dayının keçileri | orba taşar kaşık yok |
| Kıyır kıyır kişniyor | Ali baba öldü tabut yok |
| Arpa saman istiyor | |
| Arpa saman yok |
HASAN TEKERLEMESİ |
| Kilimcide çok | Hasan Hasan |
| Kilimci kilim dokur | Helvaya basan |
| Kapıyı kıran | |
HAKKI TEKERLEMESİ |
Kızı kaçıran |
| Hakkı hakkının hakkını yemiş. | |
| Hakkı Hakkı'dan hakkını istemiş. |
ELLERİM PARMAKLARIM TEKERLEMESİ |
| Hakkı Hakkıya hakkını vermeyince | Sağ elimde beş parmak, |
| Hakkı da Hakkı'nın hakkından gelmiş. | Sol elimde beş parmak |
| Say bak, say bak, say bak. | |
KÜÜK DOSTUM TEKERLEMESİ |
Hepsi eder on parmak. |
| Küçük dostum gelsene |
|