EYT (Emeklilikte Yaşa Takılanlar) yasasının yürürlüğe girmesiyle yüz binlerce yurttaş emeklilik hakkına kavuşsa da, staj ve çıraklık sigortası mağdurları geniş kapsamın dışında kalmaya devam ediyor. Bu durum, çalışma hayatına erken yaşta başlayan bu kesimde büyük bir sosyal adalet ve hakkaniyet sorunu yaratıyor.
Türkiye Esnaf ve Sanatkârları Konfederasyonu (TESK) Genel Başkanı Bendevi Palandöken, söz konusu adaletsizliğe dikkat çekerek hükümete net bir çağrıda bulundu: "Staj ve çıraklık sigortası yapılan süreler, emeklilik süresine derhal dahil edilmelidir." Gözler, bu önemli düzenlemeyi gerçekleştirmesi beklenen Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'na çevrilmiş durumda.
Staj ve çıraklık dönemlerindeki mağduriyetin temel nedeni, o süreçte ödenen sigorta primlerinin sınırlı kapsamıdır. Yalnızca iş kazası ve meslek hastalığı primleri yatırılan bu sigorta türünde, emekliliğin ana unsurları olan malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası primleri (uzun vadeli sigorta kolları) yatırılmamaktadır. Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), bu eksiklik nedeniyle söz konusu süreyi "fiili sigorta başlangıcı" olarak tanımıyor. Bu teknik ayrım, milyonlarca kişinin emeklilik hakkını 5 ila 10 yıla kadar geciktiriyor.
TESK Başkanı Palandöken, yaptığı keskin açıklamada, bu haksızlığın artık göz ardı edilemez boyutlara ulaştığını vurguladı:
"Stajyer ve çıraklık yapan vatandaşlarımızın sağlık sigortası primleri ödeniyor; ancak emeklilik primleri yatırılmıyor. Bu kişiler EYT kapsamına alınmayarak büyük bir haksızlığa uğratılmıştır. Stajyerler, işe başladıkları an tam sigortalı sayılmalıdır. Bu durumun düzeltilmesi, sadece mevcut mağdurların değil, gelecekte meslek lisesi ve çıraklık eğitimi alacak tüm gençlerin çalışma hakkı ve sosyal güvenliği için hayati önem taşımaktadır."
EYT sonrası umutlarını koruyan staj mağdurları, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'ndan gelecek resmi açıklamayı bekliyor. Henüz net bir beyan olmasa da, kulis bilgileri "kademeli bir düzenleme" üzerinde çalışıldığına işaret ediyor. Bu kademeli formülün, özellikle belirli tarihler arasında staj yapmış kişilerin sigorta başlangıcının geriye çekilmesini içerebileceği öne sürülüyor. Böyle bir düzenleme gerçekleşirse, yaklaşık 1 milyon kişinin emeklilik süresinin erkene alınacağı tahmin ediliyor.
Palandöken, çağrısını sadece staj mağdurlarıyla sınırlı tutmadı. Uzun süredir tartışılan SSK (4/a) ve Bağ-Kur (4/b) sigortalıları arasındaki prim gün farkına da değindi. SSK'lıların 7.200 prim günüyle emekli olabilmesine karşın, Bağ-Kur'luların 9.000 gün prim ödeme zorunluluğu, yıllardır süregelen bir eşitsizlik olarak nitelendiriliyor. Bu açıklama, kamuoyunda hararetle beklenen Bağ-Kur prim indirimi ve potansiyel "İkinci EYT" düzenlemeleri tartışmalarını tekrar alevlendirdi. Milyonlarca vatandaş, sosyal güvenlik sisteminde "norm birliğinin" sağlanması yönünde atılacak adımları yakından takip ediyor.