Danıştay 12. Dairesi, aday öğretmenlerin sözleşme feshine ilişkin emsal bir karara imza attı. Mesnetsiz iddialarla feshedilen sözleşmeyi hukuka aykırı bulan Danıştay, performans değerlendirmesinin keyfi ve somut delilden yoksun olduğunu vurguladı. Karar, depresyon tedavisi gören öğretmenin görevine iadesini sağlarken, bundan sonraki değerlendirmelerin objektif ve denetlenebilir olması zorunluluğunu getirdi.
Danıştay'dan Aday Öğretmenler İçin Emsal Nitelikte Karar: Keyfi Performans Değerlendirmesi Geçersiz Sayıldı
Danıştay 12. Dairesi, sözleşmeli aday öğretmenlerin performans değerlendirmelerine ilişkin önemli bir karar vererek tüm eğitim camiasının dikkatini çekti. Mesleki ve teknik Anadolu lisesinde görev yapan bir öğretmenin, değerlendirmede başarısız gösterilerek sözleşmesinin feshedilmesine ilişkin idari işlemin hukuka aykırı olduğuna hükmetti. Böylece Bölge İdare Mahkemesi'nin feshin iptaline dair kararı kesinleşmiş oldu.
Dava dosyasına yansıyan iddialar arasında öğretmenin öğrencilerle yeterince ilgilenmediği, ders anlatmadığı ve sınıfı kendi hâline bıraktığı yönünde ağır suçlamalar yer alıyordu. Ancak mahkeme, bu iddiaların hiçbirinin somut verilerle desteklenmediğini vurguladı.
Öğrencilerin veya velilerin ifadelerine başvurulmamış,
Gözleme dayalı raporlar hazırlanmış ancak dayanağı açıklanmamış,
İddiaların kanıt niteliği taşıyan herhangi bir belge sunulmamıştı.
Danıştay, bu eksikliklerin idarenin işlemini objektiflikten uzaklaştırdığını ve "kanıta dayanmayan soyut yorumlar" üzerinden işlem tesis edilemeyeceğini belirtti.
Mahkeme incelemesinde, 50 farklı kriterin yer aldığı Aday Performans Değerlendirme formunda öğretmene bazı başlıklarda 0,50 gibi oldukça düşük notlar verildiği görüldü. Ancak bu puanların hangi davranış veya gözleme dayandığı dosyada açıklanmamıştı.
Kararda, bu belirsizliğin objektiflik ilkesini zedelediği belirtildi ve şu ifadeye yer verildi:
"Bu şekliyle performans formu hukuken geçerli bir delil niteliği taşımaz."
Bu tespit, tüm aday öğretmen değerlendirmeleri için bağlayıcı nitelik taşıyan bir mahkeme standardı oluşturdu.
Davanın seyrini değiştiren unsurlardan biri de öğretmenin o dönemde depresyon tanısıyla tedavi görüyor olmasıydı. Hastane raporlarıyla belgelenen bu durum, öğretmenin davranışlarının sağlık koşullarından etkilenmiş olabileceği yönünde değerlendirmeye tabi tutuldu.
Mahkeme, personelin psikiyatrik rahatsızlık gibi özel durumlarının dikkate alınmasının zorunlu olduğunun altını çizdi.
Öğretmenin ilişiği kesilmeden kısa bir süre önce okul müdürü tarafından yazılan resmi yazı da dosyanın önemli parçalarından biri oldu. Bu yazıda öğretmenin:
Görevlerini zamanında yerine getirdiği,
Etik ilkelere uygun davrandığı,
Sorumluluklarını aksatmadığı
ifade ediliyordu.
Bu belge, idarenin olumsuz değerlendirmesiyle çeliştiği için mahkeme tarafından güçlü bir delil olarak değerlendirildi.
Danıştay, Bölge İdare Mahkemesi'nin kararını genel hatlarıyla hukuka uygun buldu. Yalnızca, dava dilekçesinde talep edilmemesine rağmen hükmedilen faiz kısmı, "taleple bağlılık ilkesi" gereğince karardan çıkarıldı.
Ancak kararın özü — sözleşme feshinin iptali ile öğretmenin özlük ve parasal haklarının iadesi — aynen korundu.
Bu karar, performans değerlendirmelerinde uygulanacak standartları da netleştirmiş oldu. Artık idarelerin şu hususlara uyma zorunluluğu açıkça ortaya kondu:
Somut ve ispatlanabilir delillere dayanma,
Gözleme dayalı ve ölçülebilir kriterler kullanma,
Objektif, şeffaf ve denetlenebilir bir süreç işletme,
İddiaları öğrenci, veli gibi tanıklarla destekleme,
Personelin sağlık durumunu dikkate alma.
Bu çerçeve, benzer durumlarla karşılaşan tüm aday ve sözleşmeli öğretmenler için hukuki bir güvence niteliğinde.